پرسیار // ئایا لە هیچ حالەتێک دا دروستە گۆشتی بەراز بخۆیت یان عەرەق بخۆیتەوە ؟
وەلام // خواردنی گۆشی بەراز هەموو زانایان یەک دەنگە حەڕامە بیخۆیت ئەگەر لە تەنگانەدا نەبیت ، بەلام ئەگەر هیچت دەست نەکەوت دروستە بیخۆیت ، بەلگە :
خوای گەورە دەفەرمووێت : (( ٳنما حرم علیکم المیتة و الدم ولحم الخنزیر وما ٲهل به لغیر الله فمن اضطر غیر باغ و لا عاد فلا ٳثم علیه ٳن الله غفور الرحیم )) [ البقرة : ١٧٣] .
واتە : خوای گەورە ئەمانەی حەڕام کردووە ، مردار بوو ، خوێنی ڕژاو ، گۆشتی بەراز ، هەر ئاژەلێکیش بۆ بێجگە لە سەرببڕدرێت ، بەلام هەر کەسێک لە ناچاری بەئەندازەی پێویست بخوات ، هیچ تاوانی پێ ناگات ، بەراستی خوای گەورە لێ خۆش بوو و بە سۆزە .
سەبارە بە (( غیر باغ و لا عاد )) دوو وتە هەیە :
(۱) هەندێک زانا دەلێن : ( باغ ) واتە : ئەو کەسەی دەر دەچێتە سەر ئیمام شەری لە گەل دەکات ، (عاد) واتە : تاوانبارە لەسەفەر ، سەفەرەکەی هی تاوانە .
کەواتە لەسەر وتەی ئەم زانایانە ئەوەی دەرچێتە سەر ئیمام و سەفەرەکەی هی تاوان بێت هیچ ڕوخسەت بۆی نییە .
(۲) زۆربەی زانایان دەلێن : (باغی) الذی یبغی المحرم من الطعام مع قدرته علی الحلال ، واتە : ئەو کەسەی کە گۆشتی بەراز یان مردار بوو دەخوات کەچی خواردنی حەلال هەیە یان دەستی دەکەوێت ، (عادی ) الذی یتعدی القدر الذی یحتاج ٳلیه ، واتە : ئەو کەسەیە کە خواردنی بەراز یان مردار بوو دەخوات کاتی تەنگانە بەلام زیادەڕەوی دەکات لە خواردن دا زیاتر لە پێویست دەیخوات .
کەواتە جیاوازی هەیە لە (( غیر باغ و لا عاد )) بەلام هەموو زانایان یەک دەنگن دروستە کاتی تەنگانە مردار بوو و گۆشتی بەراز و خوێن بخۆیت ، بەلام جیاواز لەوە دایە ئایا واجبە لەسەری لە کاتی تەنگانەدا بیخوات یان واجب نییە ؟
ابن تەیمییە ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەلێت : ئەوەی لە تەنگانەدایە یان ناچارە واجبە لەسەری گۆشتی مرداربوو بیخوات ، کە ئەمە روکەشی وتەی هەر چوار مەزهەبەکانە و وە بێجگە لە ئەوانیش ، نەخواردن لەو کاتە مردنی لەدوایە کە ئەمەش نابێت .
ابن عثیمین رەحمەتی خوای لێ بێت لە تەفسیری سورەت البقرە دەلێت : خوای گەورە ڕێگەی داوە مردار بوو بیخۆیت بە سێ مەرج :
(۱) کاتی تەنگانە .
(۲) بە خۆی داوای مردار بوو نەکات کەچی خواردنی حەلال هەیە .
(۳) نابێت سنور ببەزێنێت لە خواردنی گۆشتی مردار بوو ، ئەوەندە دەبێت بخوات کە برسیەتی پێی بشکێت یان بگاتە جێی مەبەست ، ئەگەر هەندێک گۆشت هەلبگرێت لە گەل خۆی باشترە ئەگەر پێویستی پێ بوو دەیخوات ئەگەر نا فڕێی دەدات .
سەبارەت بە خواردنەوەی عەرەق کاتی تەنگانە ، ئەگەر بۆ برسیەتی بخواتەوە یان بۆ تێنوویەتی زانایان دەلێن نابێت ، چونکە مڕۆڤ برسیەتی پێی ناشکێت و وە تێنوویەتی پێی ناشکێت .
ئیمام مالک ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەلێت : عەرەق هیچ بۆ مرۆڤ زیاد ناکات ئیلا تێنوویەتی نەبێت .
ئیمام شافعی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەلێت : خوای گەورە عەرەقی حەڕام کردووە بە شێوەیەکی گشتی ، بەلام مرداربووی حەڕام کردووە کاتێک پێویستیت پێ نەبێت .
ئەبهەری ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەلێت : ئەگەر عەرەق برسیەتی و تێنوویەتی لا بدات دروستە ، چونکە ڕێگە دراوە بە مردار بوو کاتی تەنگانە ، عەرەقیش بە هەمان شێوە ، کە ئەمە وتەی ڕاستە واللە ٲعلم .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ