پرسیار: گوێم لە مامۆستایەک بووە گوتویەتی ئەوەی لە عادە بێت نابێ بەلای یەککێدا بروات کە نوێژ دەکات، ئەگەرنا نوێژی بەتال دەبێ؟
وەڵام: جیاوازی هەیە لەنێوان زانایان سەبارەت بە بەتال بوونی نوێژ بەم سێ شتانە، سێ وتە هەیە:
یەکەم: هەندێک زانا بۆ ئەوە چوون نوێژچوون نوێژ بەم سێ شتانە بەتال دەبێت، کە ئەمە وتەی ئەبو هوڕەیڕە و ئەنەس و وتەیەکە لە وتەکان ابن عباس و حەسەن و وتەیەکە لە وتەکانی ئەحمەد و مرداوی و ابن قدامە وابن منذر و ابن حزم و ابن تیمییە و ابن قیم وشەوکانی و ابن باز و ابن عثیمینە.
دووم: هەندێک زانای تر بۆ ئەوە چوون ئەم سێ شتانە نوێژ بەتال ناکەنەوە، کە ئەمە وتەی مالک و ئەبو حەنیفە و شافعی و وتەیەکە لە وتەکانی ئەحمەد، بەڵگە:
سێیەم: هەندێک زانای تر بۆ ئەوە چوون تەنها سەگی ڕەش نوێژ بەتال دەکاتەوە، ئافرەت و گوێ درێژ نوێژ بەتال ناکەنەوە، کە ئەمە وتەیەکە لە وتەکانی یەحمەد و ئیسحاقە، بەڵگە:
وتەی ڕاست وتەی یەکەمە کە ئەم سێ شتانە نوێژ بەتال دەکەنەوە، چونکە:
- فەرموودەکانی دەڵێن نوێژ بەتال دەکات بەهێزترن لە فەرموودەکانی تر، ئەو فەرموودەی هاتوون دەڵێت نوێژ بەتال نابێت لاوازە.
- فەرموودەی ئەبو زەڕ هاتووە دەفەرمووێت: (تعاد الصَّلاةَ من ممر الحمار والمرأة والكلب الأسود) أخرجە ابن خزیمة (٢/٢١)، وابن حبان (٦/١٥١)، وإسناده صحيح على شرط مسلم.
ئەم فەرموودەیە ڕوون و ئاشکرایە کە دەبێت نوێژ دووبارە بکاتەوە.
سەبارەت بە ئافرەت زانایان دەڵێن ئافرەت ئەگەر بالغ نەبوو بێت ئەو کات نوێژ بەتال ناکاتەوە ئەگەر بە پێش نوێژدا تێپەر بێت، بەڵگە:
- فەرموودەی ابن عباس هاتووە دەفەرمووێت: (یقطع الصلاة المرأة الحائض و الکلب) أخرجە أبو داود (٧٠٣)، والنسائي (٢/٦٤).
ئافرەتی حائض مەبەست پێی بالغە، بەڵام جیاوازی هەیە لەنێوان زانایان لەسەر صحیحی و لاوازی ئەم زیادەیە، کەواتە مەرج نییە ئیلا ئافرەت لە عادە بێت ئەگەر لە عادەش نەبێت نوێژ بەتاڵ دەکاتەوە ئەگەر بالغ بووبێت.
ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت: (کچی بچووک نوێژ بەتال ناکاتەوە، ئەگەر کچێکی بچووک بە بەردەم نوێژ خوێندا بروات نوێژی دروستە) فتح ذي الجلال والإکرام (٢/٤٤٠).
ئافرەت دەبێت بەپێش نوێژیدا بڕوات ئەو کات نوێژ بەتاڵ دەبێت، چونکە (مار) ئەوەیە ئەگەر لە لای ڕاست بڕوات بۆ چەپ، یان بە پێچەوانەوە ئەو کات بە (مار) حساب دەکرێت.