دەقی وەڵام:

وەڵام : عَنْ أَبِي جُحَيْفَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : رَأَيْتُ بِلالًا يُؤَذِّنُ وَأَتَتَبَّعُ فَاهُ هَاهُنَا وَهَاهُنَا ، وَإِصْبَعَاهُ فِي أُذُنَيْهِ ، رَوَاهُ أَحْمَدُ وَالتِّرْمِذِيُّ وَصَحَّحَهُ .

واتە : لە أَبِي جُحَيْفَةَ دەگێڕنەوە خوا لێی ڕازی بێت فەرمووی: بیلالم بینی بانگی دەدا ، من متابعەم دەکرد بەدەم بانگەکەوە دەخولایەوە ، ئەملا و ئەولای دەکرد و دەمی خۆی بەڕاست و چەپا دەسوڕاند ، وە دوو پەنجەی خۆشی نابوونە ناو ھەردوو کونە گوێی خۆی )) .

ئەم فەرموودەیە بەڵگەیە سونەتە ملت بسوڕێنی بۆ لای ڕاست و چەپ کاتی گوتنی : " حي على الصلاة " ، " حي على الفلاح " ، دوو وتە ھەیە سەبارەت بە دەقە :

یەکەم : ھەندێک زانا بۆ ئەوە چوون کاتی وتنی حي على الصلاة و حي على الفلاح خۆت دەسوڕێنیتەوە بۆ لاڕاست ، پاشا جارێکی دووەم کاتی وتنی حي على الصلاة و حي على الفلاح خۆت دەسوڕێنیتەوە بۆ لای چەپ .

دووەم : زۆربەی زانایان بۆ ئەوە چوون ظاهری فەرموودەکە وایە بۆ لای ڕاست دەسوڕێیتەوە دوو جار کاتی وتنی : حي على الصلاة ، وە بۆ لای چەپ دووجار دەسوڕێیتەوە کاتی وتنی : حي على الفلاح .

ئیمام النووی ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەمە وتەی زۆربەی زانایانە ، وە وتەی ڕاستە لای شافعی یەکان )) شرح صحیح مسلم (٤٦٧/٤) .

ابن دقیق العید ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەمە نزیکترە لای من )) شرح العمدة (١٧٧/٢) .

ابن عثیمین ڕەحمەتی خوای لێ بێت دەفەرمووێت : (( ئەم فەرموودەیە بەڵگەیە سونەتە ملت بسوڕێنی بۆ لای ڕاست و چەپ کاتی گوتنی : " حي على الصلاة " ، " حي على الفلاح " ، ...

حیکمەت لەمە : بۆ ئەوەی بانگ بۆ نوێژ و سەرکەوتن لە ھەردوولا بێت ڕاست و چەپ . )) فتح ذي الجلال والإكرام ج۲ لاپەڕە ١٥٥ .

ظاهری فەرموودەکە وایە خۆت دەسوڕێنیت بۆ ھەموو ڕاستەکە نەک ھەندێکی ، ئەوەی ھەندێک بانگدەر دەیکەن دەڵێن : ( حي على ) ، پاشان خۆیان دەسوڕێنن ، ئەمەیان پێچەوانەی سونەتە .

————————————

Www.ferdaws.net